Wprowadzenie do ostatnich zmian

W ostatnich miesiącach polski system emerytalny przeszedł kilka istotnych zmian, które mogą mieć znaczący wpływ na wysokość świadczeń emerytalnych dla różnych grup zawodowych. W tym artykule przyjrzymy się najważniejszym zmianom i przeanalizujemy, jakie konsekwencje mogą one mieć dla obecnych i przyszłych emerytów.

Nowa waloryzacja świadczeń emerytalnych

Jedną z najważniejszych zmian wprowadzonych w ostatnim czasie jest nowy mechanizm waloryzacji świadczeń emerytalnych. Od marca 2023 roku waloryzacja emerytur jest przeprowadzana według zmienionego wzoru, który w większym stopniu uwzględnia rzeczywisty wzrost cen i płac w gospodarce.

Nowy wskaźnik waloryzacji jest obliczany jako suma:

  • średniorocznego wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów (lub średniorocznego wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem, jeżeli jest on wyższy)
  • co najmniej 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym

W praktyce oznacza to, że w 2023 roku emerytury wzrosły o 14,8%, co jest najwyższym wskaźnikiem waloryzacji od wielu lat. Dla przeciętnego emeryta otrzymującego świadczenie w wysokości 2700 zł brutto, oznacza to wzrost o około 400 zł miesięcznie.

Zmiany w wieku emerytalnym

Wbrew wielu spekulacjom, nie wprowadzono zmian w powszechnym wieku emerytalnym, który nadal wynosi 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Jednakże, wprowadzono nowe zachęty dla osób, które zdecydują się na kontynuowanie pracy po osiągnięciu wieku emerytalnego.

Osoby, które zdecydują się odroczyć przejście na emeryturę, mogą liczyć na znaczący wzrost świadczenia emerytalnego. Szacuje się, że każdy dodatkowy rok pracy po osiągnięciu wieku emerytalnego może zwiększyć wysokość emerytury nawet o 10-15%. Jest to spowodowane zarówno dłuższym okresem opłacania składek, jak i krótszym statystycznym okresem pobierania świadczenia.

Program "Emerytura Plus"

Program "Emerytura Plus", wprowadzony w 2019 roku jako jednorazowe świadczenie, stał się regularnym dodatkiem do emerytur. W 2023 roku, trzynasta emerytura została wypłacona wszystkim emerytom i rencistom w kwocie równej minimalnej emeryturze, która wynosi 1588,44 zł brutto.

Dodatkowo, zapowiedziano, że w listopadzie 2023 roku zostanie wypłacona również czternasta emerytura. W przeciwieństwie do trzynastej emerytury, czternasta emerytura będzie wypłacana według zasady "złotówka za złotówkę" - pełną kwotę otrzymają osoby, których świadczenie nie przekracza 2900 zł brutto, a powyżej tej kwoty czternasta emerytura będzie odpowiednio zmniejszana.

Zmiany w zasadach łączenia pracy z emeryturą

Od 1 stycznia 2023 roku zmieniły się zasady łączenia pracy z pobieraniem emerytury. Obecnie, emeryci którzy nie osiągnęli powszechnego wieku emerytalnego (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn) i podejmują pracę zarobkową, muszą liczyć się z możliwością zawieszenia lub zmniejszenia świadczenia emerytalnego, jeśli ich przychód przekroczy określone limity.

Limity zarobkowe w 2023 roku wynoszą:

  • 4987,00 zł brutto miesięcznie - jeśli zarobki emeryta przekroczą 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, ale nie więcej niż 130%, emerytura zostanie zmniejszona o kwotę przekroczenia, nie więcej jednak niż o maksymalną kwotę zmniejszenia
  • 9261,40 zł brutto miesięcznie - jeśli zarobki emeryta przekroczą 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, prawo do emerytury zostanie zawieszone na dany miesiąc

Osoby, które osiągnęły powszechny wiek emerytalny, mogą pracować bez ograniczeń i jednocześnie pobierać pełną emeryturę.

Zmiany w kapitale początkowym

Wprowadzono również istotne zmiany w sposobie obliczania kapitału początkowego dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 roku, a przed 1 stycznia 1969 roku. Kapitał początkowy stanowi ważny element przy obliczaniu wysokości emerytury dla tych osób.

Nowe przepisy umożliwiają uwzględnienie przy obliczaniu kapitału początkowego okresów opieki nad dziećmi, studiów wyższych oraz służby wojskowej. W praktyce oznacza to, że osoby które miały przerwy w zatrudnieniu z powodu wychowywania dzieci, studiowania lub służby wojskowej, mogą liczyć na wyższy kapitał początkowy, a w konsekwencji wyższą emeryturę.

Wpływ zmian na różne grupy zawodowe

Wprowadzone zmiany w systemie emerytalnym będą miały różny wpływ na poszczególne grupy zawodowe:

Nauczyciele

Nauczyciele, którzy dotychczas korzystali z wcześniejszych emerytur nauczycielskich, muszą dostosować się do nowych zasad. Obecnie, wcześniejsza emerytura nauczycielska jest dostępna tylko dla tych, którzy spełnili warunki do jej uzyskania do 31 grudnia 2008 roku. Pozostali nauczyciele muszą pracować do osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego.

Służby mundurowe

Funkcjonariusze służb mundurowych (policjanci, strażacy, żołnierze zawodowi) nadal korzystają z odrębnego systemu emerytalnego, który umożliwia przejście na emeryturę po 25 latach służby, niezależnie od wieku. Jednakże, wprowadzono mechanizmy zachęcające do dłuższej służby, takie jak wyższy wskaźnik podstawy wymiaru emerytury za każdy dodatkowy rok służby.

Górnicy

Górnicy zachowali prawo do wcześniejszej emerytury. Mężczyźni pracujący pod ziemią mogą przejść na emeryturę po ukończeniu 55 lat i osiągnięciu okresu pracy górniczej wynoszącego co najmniej 25 lat. Kobiety wykonujące prace górnicze pod ziemią mogą uzyskać prawo do emerytury po ukończeniu 50 lat i osiągnięciu okresu pracy górniczej wynoszącego co najmniej 20 lat.

Wnioski i rekomendacje

Wprowadzone zmiany w systemie emerytalnym w większości przypadków mają pozytywny wpływ na sytuację materialną obecnych emerytów, dzięki korzystnemu mechanizmowi waloryzacji oraz dodatkowym świadczeniom (trzynasta i czternasta emerytura).

Jednakże, przyszli emeryci muszą być świadomi, że wysokość ich przyszłego świadczenia emerytalnego będzie w dużej mierze zależała od długości okresu składkowego oraz wysokości odprowadzanych składek. Dlatego też, rekomendujemy:

  • Rozważenie dłuższej aktywności zawodowej, nawet po osiągnięciu wieku emerytalnego
  • Regularne monitorowanie stanu konta w ZUS, aby mieć świadomość przewidywanej wysokości przyszłej emerytury
  • Rozważenie dodatkowych form oszczędzania na emeryturę, takich jak Indywidualne Konta Emerytalne (IKE), Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE) czy Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK)

Pamiętajmy, że świadomy wybór momentu przejścia na emeryturę, oparty na rzetelnej wiedzy o zasadach systemu emerytalnego, może znacząco wpłynąć na wysokość otrzymywanych świadczeń.

W przypadku jakichkolwiek pytań lub wątpliwości dotyczących zmian w systemie emerytalnym, zachęcamy do kontaktu z naszymi ekspertami, którzy pomogą w analizie indywidualnej sytuacji i doradzą najkorzystniejsze rozwiązania.